7 - Rechtmatigheid

Met de controle op de juiste toepassing van het begrotingscriterium wordt getoetst of het budgetrecht van de raad is gerespecteerd. In de toelichting op het Besluit Accountantscontrole Decentrale Overheden (BADO) wordt begrotingsrechtmatigheid omschreven als:

“Financiële beheerhandelingen, die ten grondslag liggen aan de baten en lasten, alsmede de balansposten, dienen tot stand te zijn gekomen binnen de grenzen van de geautoriseerde begroting en hiermee samenhangende programma’s”.

De door de raad gestelde kaders zijn bepalend voor de invulling van het budgetbeheer door het college. Het systeem van budgetbeheer- en bewaking moet waarborgen dat de baten en de lasten binnen de begroting blijven en dat belangrijke wijzigingen of dreigende overschrijdingen tijdig worden gemeld aan de raad, zodat deze tijdig een besluit kan nemen.

1. De volgende begrotingsafwijkingen zijn in beginsel niet-rechtmatig.

a.    Kostenoverschrijdingen betreffende activiteiten die niet passen binnen het bestaande beleid en waarvoor men tegen beter weten in geen voorstel tot begrotingsaanpassing heeft ingediend. Bijvoorbeeld de doelgroep c.q. de activiteiten zijn in de praktijk aantoonbaar ruimer geïnterpreteerd dan in regelgeving (subsidieregeling, -verordening) was gedefinieerd.
b.    Kostenoverschrijdingen die passen binnen het bestaande beleid, maar waarbij de accountant ondubbelzinnig vaststelt dat die ten onrechte niet tijdig zijn geautoriseerd. Bijvoorbeeld: de verwachte kostenoverschrijding op jaarbasis was via tussentijdse informatie al wel bekend, maar men heeft geen voorstel tot begrotingsaanpassing ingediend en dit is in strijd met de budgetregels zoals afgesproken met de raad.
c.    Kostenoverschrijdingen die worden gecompenseerd door extra inkomsten die niet direct gerelateerd zijn. Over de aanwending van deze extra inkomsten heeft de raad nog geen besluit genomen.
d.    Kostenoverschrijdingen, geconstateerd tijdens het verantwoordingsjaar, betreffende activiteiten welke achteraf als onrechtmatig moeten worden beschouwd, omdat dit bijvoorbeeld bij nader onderzoek van de subsidieverstrekker, belastingdienst of een toezichthouder blijkt (bijvoorbeeld een belastingnaheffing). Het zal hier in de praktijk vaak gaan om interpretatieverschillen bij de uitleg van wet- en regelgeving die na het verantwoordingsjaar aan het licht komen. Er zijn dan geen rechtmatigheidsgevolgen voordat verantwoordingsjaar. 
Wel zal de gemeente ervoor moeten zorgen dat de overschrijdingen getrouw in de jaarrekening worden weergegeven. Ook kunnen er gevolgen zijn voor het lopende jaar.
e.    Kostenoverschrijdingen op activeerbare activiteiten (investeringen ofwel totaal geautoriseerd krediet), waarvan de gevolgen voornamelijk zichtbaar worden via hogere afschrijvings- en financieringslasten in het jaar zelf.

2. De volgende begrotingsafwijkingen zijn in beginsel rechtmatig.

a.    Kostenoverschrijdingen die geheel of grotendeels worden gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten, bijvoorbeeld via subsidies of kostendekkende omzet.
b.    Kostenoverschrijdingen bij open einde (subsidie)regelingen. Vaak blijkt vanwege dit open karakter in het kader van het opmaken van de jaarrekening een (niet eerder geconstateerde) overschrijding.
c.    Kostenoverschrijdingen, geconstateerd na het verantwoordingsjaar, betreffende activiteiten welke achteraf als onrechtmatig moeten worden beschouwd, omdat dit bijvoorbeeld bij nader onderzoek van de subsidieverstrekker, belastingdienst of een toezichthouder blijkt (bijvoorbeeld een belastingnaheffing). Het zal hier in de praktijk vaak gaan om interpretatieverschillen bij de uitleg van wet- en regelgeving die na het verantwoordingsjaar aan het licht komen. Er zijn dan geen rechtmatigheidsgevolgen voordat verantwoordingsjaar. Wel zal de gemeente ervoor moeten zorgen dat de overschrijdingen getrouw in de jaarrekening worden weergegeven. Ook kunnen er gevolgen zijn voor het lopende jaar.
d.    Kostenoverschrijdingen op activeerbare activiteiten (investeringen ofwel totaal geautoriseerd krediet), waarvan de gevolgen voornamelijk zichtbaar worden via hogere afschrijvings- en financieringslasten in de volgende jaren.

Op het niveau van de doelstellingen dienen volgens het controleprotocol alle budgetafwijkingen groter dan € 50.000 goed herkenbaar in de jaarrekening te worden opgenomen en toegelicht.
Van elke afzonderlijke budgetafwijking wordt aangegeven of deze rechtmatig of onrechtmatig is.

Totaal merken we aan als onrechtmatig:

Categorie	Bedrag
Programmarekening	269.441
Investeringen	0
Sociaal domein	0
Totaal onrechtmatig	269.441

 

Uit bovenstaande tabel blijkt dat de programma's Openbare Orde & Veiligheid & Algemeen Bestuur, Ruimtelijke Ordening, Wonen & Economie, Sport en Overhead overschrijdingen laten zien die verklaard dienen te worden. De overige programma's laten geen overschrijdingen zien. De uitgaven van deze programma's zijn daarmee rechtmatig.

Programma 1 Openbare Orde & Veiligheid & Algemeen Bestuur
De totale overschrijding in dit programma bedraagt €568.923.
We noemen hieronder de belangrijkste afwijkingen per taakveld, zowel voor kleine als grote, maar wel significante, over/onderschrijdingen. 
Voor de verdere financiële analyse van de afwijkingen verwijzen wij u naar programma 1 Openbare Orde & Veiligheid & Algemeen Bestuur.

Taakveld 0.1 Bestuur
In dit taakveld zitten de bestuurskosten (FCL 600100). De totale overschrijding op deze FCL bedraagt €146.084,57. Deze wordt veroorzaakt door twee grote afwijkingen; een uitgekeerde schadevergoeding aan een bewoner van €70.280,06 als gevolg van een minnelijke regeling, horende bij de bouw van de wijk Portland. Hier staat €20.000 aan inkomsten van Centraal Beheer tegenover. Voor de lasten is echter geen budget geraamd, waardoor we de netto afwijking (€70.280 -/- 20.000) classificeren als een 1b budgetafwijking. De €20.000 zijn direct gerelateerde baten, en tellen daarom niet mee in het oordeel.
Daarnaast is de mutatie wachtgeld (op peil brengen van voorziening) voormalig wethouders €58.993,06 hoger uitgevallen dan begroot. Dit is pas bekend geworden na afloop van het verantwoordingsjaar, derhalve merken we deze overschrijding aan als een 2c budgetafwijking. Alle overige verschillen zijn individueel kleiner dan €50.000.
Conclusie: We kwalificeren €50.280 binnen dit taakveld als een 1b budgetafwijking, en telt derhalve mee in het oordeel. De mutatie wachtgeld kwalificeren we als een 2c budgetafwijking, en telt daarom niet mee in het oordeel.

Taakveld 0.2 Burgerzaken
In dit taakveld zit de FCL Lasten Burgelijke stand (600311). De totale overschrijding van deze FCL bedraagt €51.695,63.
De grootste afwijking wordt veroorzaakt door een afrekening voor nog te betalen Corona gerelateerde kosten, voor €38.690,17. Deze afrekening is echter pas na afloop van het verantwoordingsjaar geboekt, en merken we derhalve aan als een 2c budgetafwijking. Alle overige individuele verschillen zijn kleiner dan €50.000.
Conclusie: We kwalificeren de afwijkingen binnen dit taakveld als een 2c budgetafwijking, en tellen derhalve niet mee in het oordeel.

Taakveld 1.1 Crisisbeheersing en brandweer
In dit taakveld zitten de incidenten (FCL 612010). Hier zit een overschrijding in van €63.382,99, met name veroorzaakt door gemaakte kosten voor het verwijderen van asbest. Daarnaast zijn er kosten gemaakt voor diverse saneringswerkzaamheden. Voor de incidenten is geen budget geraamd. Aangezien alle facturen stammen uit de eerste helft van het jaar, had hiervoor budget aangevraagd kunnen worden gedurende het jaar. De overschrijding is daarom aan te merken als een 1b budgetafwijking. 
Conclusie: We kwalificeren de afwijkingen binnen dit taakveld voor €63.383 als een 1b budgetafwijking, en tellen derhalve mee in het oordeel. 

Dummy rekeningen
De dummy rekeningen lopen door alle programma's heen, en hebben te maken met de interne doorbelasting van de BAR-kosten (uren) vanuit programma 1 naar de diverse taakvelden en programma's. Deze doorverdeling leidt tot verschillen in de programma's en de taakvelden. Het totaal van alle dummy rekeningen komt echter op 0,00 uit, waarbij de baten in programma 2 t/m 9, als gevolg van de doorbelasting, weglopen tegen de totale last uit programma 1. Zie hiervoor het onderdeel 'Impact BAR uren 2022' in het deelhoofdstuk Rechtmatigheid.
In programma 1 zorgen de dummy's voor een totale onderschrijding (minder baten) van €265.671.
Conclusie: We kwalificeren de afwijkingen niet als een budgetafwijking, en tellen derhalve niet mee in het oordeel.

Er blijft na bovenstaande analyse nog een bedrag van €42.090 over, en bestaat uit diverse verschillen die individueel allen kleiner zijn dan €50.000. Daarom zijn ze niet nader geanalyseerd.

Programma 2 Ruimtelijke Ordening, Wonen & Economie
De totale overschrijding in dit programma bedraagt €415.069.
We noemen hieronder de belangrijkste afwijkingen per taakveld, zowel voor kleine als grote, maar wel significante, over/onderschrijdingen. 
Voor de verdere financiële analyse van de afwijkingen verwijzen wij u naar programma 2 Ruimtelijke ordening, Wonen & Economie.

Taakveld 8.1 Ruimte en leefomgeving
Binnen dit taakveld vallen alle marktinitiatieven. De totale overschrijding van de marktinitiatieven bedraagt €394.892,13, hier staan €373.520,24 aan direct gerelateerde inkomsten tegenover. Deze overschrijding classificeren we daarom als een 2a budgetafwijking. De overige verschillen zijn allen kleiner dan €50.000.
Conclusie: We kwalificeren de afwijkingen binnen dit taakveld als een 2a budgetafwijking en tellen daarom niet mee in het oordeel.

Taakveld 8.2 Grondexploitatie (niet bedrijventerreinen)
Binnen dit taakveld vallen de grex'en Plan Spui, Polder Albrandswaard en Binnenland.
Dit betreft respectievelijk de volgende FCL's: 68300114, 68300119 en 68300127.

FCL 68300114 Plan Spui; totale overschrijding €135.523,83.
FCL 68300119 Polder Albrandswaard; totale onderschrijding €223.458,94.
FCL 68300127 Binnenland; totale overschrijding €283.916,62.
Totale overschrijding grex'en: €195.981,51. Tegenover deze kosten staan direct gerelateerde inkomsten, ter waarde van €879.935,14.
We classificeren deze overschrijdingen daarom als een 2a budgetafwijking.

FCL 68300001 Grondbedrijf algemeen; totale overschrijding €155.777,73. Dit is aan te merken als een 1b budgetafwijking.
Conclusie: We kwalificeren de afwijkingen binnen dit taakveld voor €195.981,51 als een 2a budgetafwijking. Het restant (€155.777,73) betreft een 1b budgetafwijking. Er telt derhalve €155.777,73 mee in het oordeel.

Dummy rekeningen
De dummy rekeningen lopen door alle programma's heen, en hebben te maken met de doorbelasting van de BAR-kosten (uren) vanuit programma 1 naar de diverse taakvelden en programma's. Deze doorverdeling leidt tot verschillen in de programma's en de taakvelden. Het totaal van alle dummy rekeningen komt echter op 0,00 uit, waarbij de baten in programma 2 t/m 9, als gevolg van de doorbelasting, weglopen tegen de totale last uit programma 1. Zie het onderdeel 'Impact BAR uren 2022' in het deelhoofdstuk Rechtmatigheid.
In programma 2 zorgen de dummy's voor een totale onderschrijding van €43.014.
Conclusie: We kwalificeren de afwijkingen niet als een budgetafwijking, en tellen derhalve niet mee in het oordeel.

Programma 6 Sport
De totale overschrijding in dit programma bedraagt €84.280.
We noemen hieronder de belangrijkste afwijkingen per taakveld, zowel voor kleine als grote, maar wel significante, over/onderschrijdingen.
Voor de verdere financiële analyse van de afwijkingen verwijzen wij u naar programma 6 Sport.

Taakveld 5.2 Sportaccommodaties
In dit taakveld zitten alle sportcomplexen. Dit betreft:

FCL 653164 Sportcomplex Omloopseweg Rhoon; overschrijding €19.262
FCL 653165 Sportcomplex Albrandswaardeweg Portugaal; overschrijding €33.697
FCL 653166 Sportcomplex Korfbal Portugaal; overschrijding €5.590
FCL 653167 Sportcomplex Omloopseweg Rhoon velden; overschrijding €46.294
FCL 653168 Sportcomplex Albrandswaardeweg Portugaal velden; overschrijding €35.727.
Totale overschrijding: €140.569.

Deze overschrijdingen zijn allen kleiner dan €50.000 en worden bovendien gecompenseerd door direct gerelateerde baten. We classificeren deze overschrijdingen daarom allemaal als een 2a budgetafwijking.
Conclusie: We kwalificeren de afwijkingen binnen dit taakveld als een 2a budgetafwijking, en tellen derhalve niet mee in het oordeel.

Dummy rekeningen
De dummy rekeningen lopen door alle programma's heen, en hebben te maken met de doorbelasting van de BAR-kosten (uren) vanuit programma 1 naar de diverse taakvelden en programma's. Deze doorverdeling leidt tot verschillen in de programma's en de taakvelden. Het totaal van alle dummy rekeningen komt echter op 0,00 uit, waarbij de baten in programma 2 t/m 9, als gevolg van de doorbelasting, weglopen tegen de totale last uit programma 1. Zie het onderdeel 'Impact BAR uren 2022' in het deelhoofdstuk Rechtmatigheid.
In programma 6 zorgen de dummy's voor een totale onderschrijding van €6.709.
Conclusie: We kwalificeren de afwijkingen niet als een budgetafwijking, en tellen derhalve niet mee in het oordeel.

Programma Overhead
De totale overschrijding in het onderdeel Overhead bedraagt €53.481, en bestaat uit diverse verschillen die allen kleiner zijn dan €50.000.
De belangrijkste oorzaak voor de overschrijding betreft kosten voor ingehuurd personeel met betrekking tot bestuursondersteuning (gemeentesecretaris en communicatie medewerkers); hier is €27.933 meer aan uitgegeven dan begroot. 

Er blijft na bovenstaande analyse nog een bedrag van €25.548 over, en bestaat eveneens uit diverse verschillen die individueel allen kleiner zijn dan €50.000. Daarom zijn ze niet nader geanalyseerd.
Conclusie: Alle afwijkingen binnen dit taakveld zijn kleiner dan €50.000, en tellen derhalve niet mee in het oordeel.

In bijlage 3 “Staat van kredieten” zijn alle beschikbaar gestelde kredieten opgenomen.
De investeringen waarbij de grens van € 50.000 overschreden is, betreffen onderstaande projecten waarbij deelkredieten zijn gesaldeerd tot de volledige projecten.

Fietsverbinding Park Rhoon
Als de bate in de fietsverbinding Park Rhoon wordt meegerekend vallen wij nog binnen het totale krediet, en zijn de uitgaven rechtmatig.

Ventilatie scholen
De overschrijdingen bij de verschillende ventilatieprojecten worden allemaal gedekt door ontvangen subsidies, en zijn daarmee volledig budgetneutraal. 

In totaal classificeren we € 0,00 aan uitgaven als onrechtmatig in 2022. 

Bij de uitgevoerde Verbijzonderde Interne Controle zijn geen aanbestedingsfouten geconstateerd.  

Bij de uitgevoerde Verbijzonderde Interne Controle zijn geen fouten geconstateerd.  

In onderstaand overzicht is de totale impact van de BAR-uren voor alle programma's en taakvelden weergegeven. Op totaalniveau zijn er minder uren op de BAR geschreven dan begroot, en daardoor meer direct op projecten. Dit betekent dat de interne doorbelasting van BAR-uren vanuit programma 1 naar alle overige programma's lager is dan begroot. Hierdoor is er in programma 1 een last te zien, die in de andere programma's tot een bate leidt. Op totaalniveau loopt deze interne doorbelastingssystematiek budgetneutraal door de begroting en jaarrekening heen.